петак, 29. јул. 2011. 02:07

Stručnjaci Instituta za zaštitu bilja i životnu sredinu iz Beograda, kao Republička izveštajno-prognozna služba zaštite bilja, već nekoliko sezona unazad ukazuje na problem koji prave puževi I nudi moguća odgovarajuća rešenja. Problem, za lakše rešavanje, često leži u tome što nam se poljoprivrednici i stručne i administrativne organizacije sa terena, nažalost, javljaju sa velikim zakašnjenjem. Mnogi bi se, međutim, upustili u tretiranje, npr. kupusa kojeg napadaju puževi , samo dva-tri dana pred berbu što je veoma opasno i nedopustivo. Mere zaštite od puževa moraju se preduzeti pre nego što biljke (listovi, glavice, stabljike…) budu naseljene puževima ili tretiranjem još sasvim mladih biljki. Kod već razvijenih, formiranih biljki, primenjena sredstva ne mogu naškoditi puževima koji su dobro zaklonjeni između listova kupusa, salate i slično. S obzirom na to da su puževi aktivni (hrane se i oštećuju) i na relativno niskoj temepraturi (+4°C) treba ih uskoro očekivati. I inače, proleće se odlikuje veoma povoljnim, praktično optimalnim, uslovima za sve aktivnosti puževa, a to su povećana energentska ishrana, razmnožavanje, razviće), pa se tada obavezno očekuju i događaju povećana oštećenja na gajenim biljkama koja su od velikog ekonomskog značaja. Puževi su naročito značajni u vlažnim podrujima, vlažnim periodima godine i vlažnih godina. Pažnju treba usmeriti na ove činjenice, jer su biljke tada u početnim fazama svog razvitka i puževi ih vrlo lako i potpuno unište.

Puževi napadaju biljke u svim fazama uzrasta, ali su za kulture posebno važni u fazi klijanja, nicanja i prvog porasta. Izraziti su polifagi (svaštojedi). Hrane se nežnim, sočnim tkivima velikog broja biljki (nabubrelim pupoljcima, listom, stabljikom, plodovima, podzemnim ko renasto-krtolastim plodovima). Tako uzrokuju oštećenja I uništavaju napadnute delove i cele biljke. Uz direktne, na napadnutim biljkama, nastaju i posredne štete, jer oštećena mesta naseljavaju patogeni mikroorganizmi koji prouzrokuku truljenje.

Pu`evi su noćne životinje. Danju su aktivni samo tokom oblačnih I kišnih, vlažnih dana. Zato se retko zapažaju, a njihova oštećenja često pripisuju drugim vrstama štetočina I drugim faktorima. Oštećenja od puževa, međutim, lako se daju prepoznati po manjim ili većim perforacijama na listu, udubljenjima na stabljikama i plodovima, sluzavom (sedefastom) tragu I izuvijanim, zelenkastomrkim ekskrementima (izmetu).

Krupne vrste puževa: vinogradski puž (Helix pomatia L.), vrtni ili baštenski puž (Cepaea vindobonensis Pfeiffer), veliki sivi golać (Limax maximus L.), krupni predstavnici iz roda Arion, uspe{no se mogu prorediti sakupljanjem. Vinogradski puž, uz to, može da se pripremi kao delikatesno jelo ili bar da se preda najbližoj otkupnoj stanici uz neku zadrugu. Dok su ove vrste puževa još u prvim fazama razvoja, ako i, inače, sitne vrste puževa golaća, posebno značajne vrste iz roda Arion (više vrsta koje nemaju naše domaće ime: A.hortensis Fer., A. rufus L., A. ater L., A. subfascus Drap., A. circumscriptus John., i dr.), vrlo teško se zapažaju, pa se suzbijaju pesticidima iz grupe limacidi. Limacidise većinom se proizvode u obliku zatrovanih mamaca, koji se rasturaju predveče po površini zemljišta oko biljaka.

Na manjim površinama povrtnjaka, jagodnjaka, cvetnjaka, staklenika, plastenika, te u okućnicama i cvetnim zasadima uz stambene i druge objekte, prvenstveno protiv sitnih puževa golaća, vrlo uspešno se mogu primeniti lovne posude sa pivom. U ostavama i podrumima, u cilju suzbijanja puževa, zatrovani mamci se mogu unostiti samo pre skladištenja povrća, voća i drugih proizvoda, koji će se, kraće ili duže, čuvati tokom zimskog perioda. Posljednjih godina, iz mnogih područja Srbije, velike su pritužbe na povećan broj puževa, njihovo širenje, a u skladu sa tim i na vrlo veliku štetu na raznim poljoprivrednim kulturama.